‘ÁC MỘNG’ BẢO VẬT NGHỆ THUẬT TRỞ THÀNH ĐẠO CỤ SỐNG ẢO

Các bảo tàng châu Âu đang gióng lên hồi chuông cảnh báo: Nghệ thuật đang bị xâm phạm không phải bởi phá hoại có chủ ý, mà bởi những chiếc điện thoại thông minh.

Mới đây tại bảo tàng Palazzo Maffei ở Verona (Ý), một cặp đôi đã tạo dáng chụp ảnh với tác phẩm điêu khắc Van Gogh's Chair của nghệ sĩ Nicola Bolla, một chiếc ghế pha lê mỏng manh lấy cảm hứng bức tranh nổi tiếng của Van Gogh năm 1888. Dù đã có biển cảnh báo rõ ràng bằng hai thứ tiếng và tác phẩm được đặt trên bục cao, người đàn ông vẫn vô tình ngã xuống khiến chiếc ghế gãy đôi. Cả hai sau đó lặng lẽ rời khỏi bảo tàng, để lại hiện trường và nhân viên trong hoang mang.

Tác phẩm tuy đã được phục hồi, nhưng như giám đốc bảo tàng Vanessa Carlon thừa nhận: "Một khi tác phẩm bị hư hỏng, nó không bao giờ còn là chính nó nữa." Dù sự việc xảy ra từ tháng 4, đến nay đoạn video mới được công bố, như một lời nhắc nhở không lời về giới hạn của hành vi nơi công cộng.

Nhưng câu chuyện không dừng lại ở Verona. Cũng trong tháng 6, tại Phòng trưng bày Uffizi (Florence), một du khách khi cố tái hiện tư thế của Ferdinando de’ Medici trong bức chân dung năm 1712 đã vô tình xé một lỗ ở góc bức tranh. Cảnh tượng được camera ghi lại và ngay lập tức người này bị xác định, truy tố vì gây hư hại.

Và đó chỉ là hai trong số hàng loạt vụ việc được ghi nhận gần đây ở Ý, từ Brescia đến Rome, nơi các tác phẩm từ thời Phục hưng đến Baroque bị ảnh hưởng bởi sự bất cẩn của người xem: vấp ngã, đụng vào, thậm chí tựa người lên tranh.

Sự trỗi dậy của văn hóa selfie và mạng xã hội dường như đã làm lu mờ một nguyên tắc tối thiểu khi bước vào không gian nghệ thuật: tôn trọng. Giám đốc Uffizi, Simone Verde, tuyên bố sẽ siết chặt các biện pháp quản lý hành vi khách tham quan: “Chúng tôi không thể để bảo tàng thành nơi sản xuất meme.”

Điều đáng nói là nhiều du khách không ý thức được mức độ nghiêm trọng của hành vi. Họ nghĩ đó chỉ là một khoảnh khắc "vui vẻ", một cú máy "vô hại", mà quên rằng: những tác phẩm này, từ những nét vẽ cổ điển đến những sắp đặt đương đại, đều là di sản không thể phục dựng bằng công cụ kỹ thuật số.

“Nghệ thuật mong manh. Nó phải được tôn trọng và yêu thương,” bà Carlon nhấn mạnh. Nhưng làm sao để tôn trọng khi người ta tiếp cận nghệ thuật qua màn hình điện thoại hơn là bằng đôi mắt? Làm sao để yêu thương khi người ta vội vã chụp lại rồi quay lưng, thay vì lặng im chiêm ngưỡng?

Trong khi bảo tàng Louvre đang chuẩn bị dành hẳn một không gian 3.000m² để giãn mật độ khách tham quan bức Mona Lisa, thì các bảo tàng nhỏ hơn,chỉ có thể trông đợi vào ý thức của mỗi cá nhân.

Ý thức, thứ mong manh không kém gì pha lê. Và nếu không được giữ gìn, chính nó, chứ không phải tác phẩm, mới là thứ vỡ nát đầu tiên.

CÁT (Tổng hợp)